Գիտնականները պարզել են, որ առատ ձյան տեղումները կարող են լինել մի շարք երկրաշարժերի առաջացման հիմնական գործոններից մեկը։ Նոր ուսումնասիրությունը ենթադրում է, որ այն ամենը, ինչ տեղի է ունենում Երկրի մակերևույթի վրա, իր դերն ունի մոլորակի աղիքներում տեղի ունեցող իրադարձությունների մեջ, գրում է Science Advances-ը:
Աշխատանքի շրջանակներում գիտնականները կապ են հայտնաբերել ճապոնական Նոտո թերակղզում առատ ձյան և 2020 թվականի վերջից տարածաշրջանում գրանցված հազարավոր երկրաշարժերի միջև, գրում է Focus-ը։ Ընդհանուր առմամբ, սա առաջին հետազոտությունն է, որը կապում է եղանակի կամ կլիմայի փոփոխությունները երկրաշարժերի հետ:
«Այսքան մեծ ձյան տեղումները, կարծես, կապված են մեծ երկրաշարժերի սկզբի հետ: Մենք չպետք է մոռանանք, որ կլիման կարող է նաև դեր խաղալ երկրաշարժերի խորության վրա տեղի ունեցող փոփոխություններում», - ասում է հետազոտության հեղինակ Ուիլյամ Ֆրանկը Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտից:
Հետազոտության հեղինակները չեն պնդում, որ կլիմայի կամ եղանակային փոփոխություններն ուղղակիորեն երկրաշարժեր են առաջացնում: Փոխարենը, գիտնականներն ասում են, որ որոշակի շրջաններում երկրաշարժերի հաճախականությունը կարող է աճել կլիմայի փոփոխության պատճառով: Դա կարող է տեղի ունենալ՝ կախված նրանից, թե ինչպես է ջուրը շարժվում մակերևույթից ներքև և որքան ճնշում է ձյան քաշը գործադրում մակերեսի վրա:
USGS հետազոտող երկրաֆիզիկոս Դեյվիդ Շելլին համաձայն է, որ նոր ուսումնասիրությունը հետաքրքիր հարցեր է առաջացնում:
«Վերլուծությունը ցույց տվեց, որ սեյսմիկությունը, ըստ երևույթին, սկսվում և ուժեղանում է ձյան տեղումներից հետո: Դիտարկումը ինտրիգային է, բայց ես վստահ չեմ, որ այն վերջնական է», - ասում է փորձագետը:
Ճիշտ է, Շելլին ենթադրում է, որ աշխատանքի արդյունքները կհետաքրքրեն սեյսմոլոգներին։
«Սա առաջին փաստաթուղթն է, որը ենթադրում է, որ Երկրի վրա երկրաշարժերը կարող են նաև բնապահպանական գործոն ունենալ», - ասում է Շելլին:
Հետազոտությունը վերլուծել է Ճապոնիայի Նոտո թերակղզու հազարավոր երկրաշարժերը: 2021 թվականին, առատ ձյան տեղումներից հետո, տարածաշրջանում երկրաշարժերի թիվը զգալիորեն աճել է։ Նշվում է, որ ամեն օր հարյուրավոր ցնցումներ են գրանցվել։
«Տարածաշրջանում գրանցվել է երկրաշարժերի թվի աճ 10-ով` համեմատած նախկինում տեղի ունեցածի հետ»,- ընդգծում է նոր հետազոտության հեղինակը։
Այն ժամանակվա ամենաուժեղ երկրաշարժերից մեկը եղել է 7,5 մագնիտուդով և տեղի է ունեցել Ամանորի օրը։ Ճապոնիայի Կարմիր Խաչի ընկերության տվյալների համաձայն՝ այս երկրաշարժի ժամանակ ավելի քան 240 մարդ է զոհվել։
Ընդ որում, անսովոր էր նաեւ այդ տարի մի շարք երկրաշարժերի առաջացման ժամկետները։
Հետազոտողների թիմը համեմատել է Նոտո թերակղզում տեղի ունեցած երկրաշարժերի օրինակը ստորգետնյա ճնշման մոդելի հետ: Մոդելը նաև առաջինն է, որը հաշվի է առնում վերգետնյա գործոնները, որոնք կարող են փոխել ճնշումը ժայռի ներսում, ինչպիսիք են ծովի մակարդակի սեզոնային փոփոխությունները, մթնոլորտային ճնշման տատանումները և հորդառատ անձրևը կամ ձյունը:
Արդյունքները ցույց են տվել, որ ճապոնական թերակղզում ձյան ծածկույթի կշիռը մեծացրել է ճնշումը ժայռերի ներսում: Նման փոփոխությունները, երբ ձյունը կուտակվում կամ հալվում է, կարող են ապակայունացնել ընդերքում առկա խզվածքները:
«Եթե բավականաչափ ձյուն ընկնի, այն իրականում գետնին կիջնի, և եթե հանեք այդ քաշը, ապա ժայռերը կբարձրանան այնտեղ, որտեղ եղել են», - ասում է Ֆրենկը:
Բացի այդ, նախկինում կատարված աշխատանքները նույնպես նման բան են հայտնաբերել: Օրինակ՝ գիտնականները պարզել են, որ ձյան գարնանային հալոցքի պատճառով ջուրը ներթափանցել է Կալիֆոռնիայի Մամոնտ լճերի շրջանի կալդերայի մոտ գտնվող ճեղքերը, ինչը նույնպես առաջացրել է մի շարք երկրաշարժեր։
